Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Η τελευταία δημόσια έρευνα για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19 στο Ηνωμένο Βασίλειο καταλήγει με μια σκληρή διαπίστωση ότι: ο πρώην πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αντέδρασε καθυστερημένα και αναποφάσιστα, με στοιχεία «τοξικής κουλτούρας» που κόστισε, σύμφωνα με εκτιμήσεις του πορίσματος, περίπου 23 χιλιάδες ανθρώπινες ζωές περισσότερες , σε σχέση με το αν είχαν ληφθεί έγκαιρα μέτρα και η χώρα είχε επιβάλει Λοκντάουν μόλις μια εβδομάδα νωρίτερα.
Παρά το γεγονός ότι η Βρετανία κατέγραψε πάνω από 235 χιλιάδες θανάτους από την COVID-19 μέχρι το τέλος του 2023 – έναν από τους υψηλότερους δείκτες θνησιμότητας στη Δυτική Ευρώπη – η έρευνα τονίζει, ότι αν είχαν ληφθεί τα έγκαιρα μέτρα, το πρώτο κύμα θα μπορούσε να έχει μειωθεί κατά σχεδόν 48%.
Η έρευνα, με τίτλο “Core UK Decision-Making and Political Governance”, ξεκίνησε τον Μάιο του 2021 και απαρτίζεται από πολλά κεφάλαια, με το δεύτερο εξ αυτών να εστιάζει στην πολιτική ηγεσία και τις αποφάσεις που πάρθηκαν (ή δεν πάρθηκαν) κατά τα πρώτα στάδια της πανδημίας.
Η πρόεδρος της επιτροπής, πρώην δικαστής Χέδερ Χάλετ, χαρακτηρίζει την κυβέρνηση Τζόνσον (και προσωπικά τον πρώην πρωθυπουργό) ως αναποφάσιστη, με συνεχείς αλλαγές πορείας και καθυστερήσεις που επιβράδυναν την αντίδραση της κυβέρνησης.
Ο Μπόρις Τζόνσον φέρεται να υποτίμησε τη σοβαρότητα της κατάστασης στις αρχές του 2020, να μην έλαβε έγκαιρα μέτρα ενώ απέδιδε μεγάλο μέρος της προσοχής της κυβέρνησης του σε άλλα θέματα, ιδίως στο Brexit.
Ενώ άλλα ευρωπαϊκά κράτη είχαν ήδη αρχίσει να λαμβάνουν περιοριστικά μέτρα, Η Βρετανία κατοχύρωσε το πρώτο εθνικό λοκντάουν στις 23 Μαρτίου 2020, πολύ αργότερα απ’ ό,τι είχε συστήσει η έρευνα ότι θα έπρεπε, δηλαδή περίπου στις 16 Μαρτίου.
Επιπλέον, η επιτροπή καταλογίζει ευθύνες και στους συμβούλους του Τζόνσον, όπως τον Ντόμινικ Κάμινγκς, για τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος όπου η λήψη αποφάσεων επηρεαζόταν από προσωπικές αντιλήψεις και από απροθυμία να αντιμετωπισθούν έγκαιρα οι προειδοποιήσεις των ειδικών.
Διαφορετική προσέγγιση της κατάστασης σε κάθε διοίκηση του Ηνωμένου Βασιλείου
Το πόρισμα αναφέρει ότι τα υπουργεία και οι διοικήσεις στα τέσσερα έθνη της Μεγάλης Βρετανίας (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία) είχαν διαφορετικές προσεγγίσεις και καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα η εθνική αντίδραση να είναι ανομοιογενής.
Επισημαίνεται επίσης ότι παραβιάστηκαν κατά καιρούς οι κανόνες που η ίδια η κυβέρνηση είχε θεσπίσει (π.χ. πάρτι στην Downing Street)
Οι οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της καθυστερημένης αντίδρασης αναφέρονται ως μεγάλες, με την επιτροπή να προτείνει μία σειρά μεταρρυθμίσεων ώστε το κράτος να είναι καλύτερα προετοιμασμένο για μελλοντικές κρίσεις.
Η έκθεση χαρακτηρίζει την κατάσταση ως μια «πολιτική αποτυχία» που οδήγησε σε χιλιάδες θανάτους. Θανάτους που πιθανώς θα είχαν αποφευχθεί αν οι αποφάσεις λήφθηκαν εγκαίρως.
Η έκφραση του “too little, too late” (σ.σ. πολύ λίγο, πολύ αργά) εμφανίζεται διαρκώς ως η κεντρική αίσθηση των ερευνητών, με τη Χάλετ να υποστηρίζει ότι η πολιτική ηγεσία θα έπρεπε να είχε κινηθεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα πολύ νωρίτερα.
Ο ίδιος ο Τζόνσον, όταν κατέθεσε στην επιτροπή το 2023, παραδέχθηκε ότι η κυβέρνηση έκανε σοβαρά σφάλματα, ότι υπήρξε αρχικά εφησυχασμός και ότι οι κίνδυνοι είχαν υποτιμηθεί σε μεγάλο βαθμό.
Με πληροφορίες από: Reuters
