Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Η Κάγια Κάλλας, η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωρίζει πολύ καλά ότι τίποτα δεν είναι πιο μοιραίο για το μέλλον της Ουκρανίας από τη διχόνοια μεταξύ των δυτικών συμμάχων του Κιέβου. «Η Ρωσία θέλει να δει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να χωρίζονται», προειδοποίησε τον Μάρτιο. «Ας μην τους το δώσουμε αυτό».
Όμως τώρα, καθώς η ζοφερή διαδικασία της σύναψης μιας πραγματικής ειρηνευτικής συμφωνίας ξεκινά, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δύσκολα θα μπορούσαν να απέχουν περισσότερο. Και αυτό που φταίει είναι η άρνηση της Ευρώπης να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Ενώ η Κάλλας και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν μεταξύ τους, αφαιρώντας όλα τα πιο οδυνηρά κομμάτια του ειρηνευτικού σχεδίου 28 σημείων του Τραμπ, οι πραγματικές διαπραγματεύσεις διεξάγονται μεταξύ Μόσχας, Ουάσιγκτον και Πεκίνου.
Η Ευρώπη δεν βρίσκεται καν στο τραπέζι ακόμη και όταν η μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας της ηπείρου σφυρηλατείται. Αντί να ασχολούμαστε με την πραγματικότητα της συνομιλίας με τους Ρώσους, η Κάλλας και οι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν την ιδεολογική καθαρότητα από την πρακτική διπλωματία.
Η απάντηση της Κάλλας στο σχέδιο του Τραμπ ήταν ότι η Ευρώπη υποστηρίζει «μια δίκαιη, διαρκή ειρήνη» και ότι η πολιτική των Βρυξελλών είναι να «ενισχύουν την Ουκρανία και να αποδυναμώνουν τη Ρωσία». Καλό ακούγεται. Εκτός από το ότι η ενίσχυση της Ουκρανίας χρειάζεται κι άλλα χρήματα, όπλα, και επειγόντως, πολύ περισσότερο, μια προμήθεια νεαρών Ουκρανών πρόθυμων να συνεχίσουν να πολεμούν και να πεθάνουν.
Στην πράξη, τα 27 μέλη της ΕΕ έχουν αποδειχθεί πεισματικά απρόθυμα να μαζέψουν περισσότερα από τα δικά τους μετρητά για να καλύψουν το έλλειμμα του προϋπολογισμού των 60 δισ. ευρώ του Κιέβου. Ο Βίκτορ Όρμπαν ηγήθηκε της αντίστασης στη συνεχιζόμενη χρηματοδότηση της ΕΕ για το Κίεβο, αλλά οι νέες δεξιές κυβερνήσεις στη Σλοβακία, Τσεχία και Αυστρία ενώνονται με τους σκεπτικιστές της Ευρώπης για την Ουκρανία. Ακόμη και η Τζόρτζια Μελόνι της Ιταλίας, ένθερμη υποστηρίκτρια του Κιέβου, έχει αναβάλει την ψηφοφορία της κυβέρνησης για ένα νέο πακέτο όπλων, όσο συζητείται μια ειρηνευτική συμφωνία.
Το εναλλακτικό σχέδιο της Κάλλας για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας ήταν να προωθήσει ένα δάνειο 140 δισεκατομμυρίων ευρώ με τη στήριξη των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που διατηρούνται στο Βέλγιο. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Κομισιόν της ΕΕ, πρότεινε ακόμη και τη χρήση εξουσιών έκτακτης ανάγκης για να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις των μελών να υποστηρίξουν το δάνειο με δικά τους χρήματα.
Αλλά τόσο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν δηλώσει ότι το «δάνειο επανορθώσεων» είναι παράνομο. Επιπλέον, ο Μπαρτ Ντε Βέβερ, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, ανακοίνωσε ωμά ότι η ιδέα πως η Ρωσία θα μπορούσε να ηττηθεί στην Ουκρανία είναι «μια πλήρης ψευδαίσθηση».
Τόσο ως πρωθυπουργός της Εσθονίας όσο και τώρα, ως υπουργός Εξωτερικών της Ευρώπης, η Κάλλας έχει επιμείνει ότι η Ρωσία έχει «ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο για μακροπρόθεσμη επίθεση» και «αποτελεί υπαρξιακή απειλή για την ασφάλειά μας».
Έχει υποστηρίξει ότι «η Ρωσία έχει εισβάλει σε τουλάχιστον 19 χώρες… καμία από τις οποίες δεν έχει εισβάλει ή επιτεθεί ποτέ στη Ρωσία. Αλλά το να παραβλέπουμε το θέμα της εισβολής του Χίτλερ στην ΕΣΣΔ το 1941 – σε συμμαχία με τη Ρουμανία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και τη Φινλανδία – σημαίνει ότι αγνοούμε την ίδια την πηγή της παράνοιας και της αδιαλλαξίας που κυριαρχεί ακόμη στη στρατηγική σκέψη του Κρεμλίνου μέχρι σήμερα.
Τελικά, το μόνο πραγματικά σημαντικό ερώτημα είναι αν η σκληροπυρηνική θέση της Κάλλας βοηθά την Ουκρανία ή όχι.
Η σταθερή άρνησή της να μιλήσει στον Πούτιν και η επιμονή της ότι η δικαιοσύνη είναι πιο σημαντική από την ειρήνη συνέβαλε στη διασφάλιση η Ευρώπη να αποκλειστεί ουσιαστικά από το τελικό παιχνίδι των διαπραγματεύσεων.
Πολλοί θα συμφωνήσουν με τη βαθιά καχυποψία της Κάλλας για το Κρεμλίνο και θα συμμεριστούν τις ελπίδες της για νίκη, αποζημιώσεις και για να δικαστεί ο Πούτιν. Αλλά τίποτα από αυτά δεν είναι, στην πράξη, εφικτό – κυρίως επειδή η Ευρώπη στέλνει σταθερά πολύ περισσότερα χρήματα στο Κρεμλίνο ως πληρωμή για πετρέλαιο και φυσικό αέριο από όσα έδωσε στο Κίεβο για να αμυνθεί. Ο καιρός της ιδεολογίας έχει τελειώσει. Σε αυτό το σημείο πολλοί – ίσως οι περισσότεροι – Ουκρανοί θα προτιμούσαν μια άδικη ειρήνη από έναν αιώνιο πόλεμο.
