Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, όλες οι χώρες της ΕΕ αύξησαν τις δαπάνες για κοινωνικές παροχές το 2024, με συνολική αύξηση σχεδόν 7%, ανεβάζοντας τον συνολικό κοινωνικό προϋπολογισμό της Ένωσης σε σχεδόν 5 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σε σύγκριση με το ΑΕΠ, οι μέσες δαπάνες για κοινωνικές παροχές ανέρχονται πλέον σε περίπου 27% σε ολόκληρη την Ένωση.
Ωστόσο, τα ποσοστά διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα, σύμφωνα με το euronews.
Η Φινλανδία, η Γαλλία και η Αυστρία είναι τα πιο γενναιόδωρα κράτη μέλη της ΕΕ, με κάθε ένα από αυτά να δαπανά περίπου το 32% του ΑΕΠ του για κοινωνικές παροχές.
Η Ιρλανδία βρίσκεται στην τελευταία θέση με μόλις 12%, ποσοστό χαμηλότερο από αυτό των χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη (20%) και η Σερβία (18%), σύμφωνα με την Eurostat.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχουν λόγοι για αυτό, μεταξύ των οποίων και η δημογραφική σύνθεση της χώρας.
Η κοινωνία της Ιρλανδίας είναι ακόμα σχετικά νεαρή σε σύγκριση με άλλες οικονομίες και, ως εκ τούτου, οι δαπάνες για συντάξεις, μακροχρόνια φροντίδα και υγειονομική περίθαλψη που σχετίζεται με την ηλικία είναι χαμηλότερες, δήλωσε ο καθηγητής Bernhard Ebbinghaus, πρόεδρος της μακροκοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ, στο Europe in Motion.
«Επιπλέον, το ΑΕΠ είναι κάπως «φουσκωμένο» στην Ιρλανδία — όπως και στο Λουξεμβούργο — λόγω των διεθνών εταιρειών που χρησιμοποιούν τη χώρα για φορολογικούς σκοπούς», πρόσθεσε.
«Για την Ιρλανδία, το ΑΕΠ (το συνολικό εισόδημα των κατοίκων) είναι καλύτερος δείκτης από το ΑΕΠ για να κατανοήσουμε το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της».
Ωστόσο, η Ιρλανδία δεν είναι η χώρα με τις χαμηλότερες δαπάνες για όλες τις κοινωνικές παροχές: είναι δεύτερη στην ΕΕ όσον αφορά τις δαπάνες για κοινωνική στέγαση, σε αναλογία με το ΑΕΠ της.
Συντάξεις, ανεργία, στέγαση: Πού είναι οι μεγαλύτερες παροχές;
Γενικά, οι συντάξεις καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών δαπανών της ΕΕ: 2 τρισεκατομμύρια ευρώ από τις συνολικές δαπάνες του μπλοκ για κοινωνικές παροχές.
Η ασθένεια και η υγειονομική περίθαλψη βρίσκονται στη δεύτερη θέση με σχεδόν 1,5 τρισεκατομμύρια ευρώ, ακολουθούμενες από τα μέτρα στήριξης της οικογένειας και των παιδιών με 0,4 τρισεκατομμύρια ευρώ και τη στήριξη των ατόμων με αναπηρία με 0,3 τρισεκατομμύρια ευρώ.
Παρά την πρόσφατη αμφιλεγόμενη (και επί του παρόντος ανασταλείσα) μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, η οποία αποσκοπούσε στον περιορισμό των κρατικών δαπανών για τις συντάξεις, η Γαλλία δεν είναι η χώρα της ΕΕ με τις μεγαλύτερες δαπάνες για παροχές γήρατος, αφιερώνοντας το 13 % του ΑΕΠ της σε αυτό το σκοπό.
Οι τρεις πρώτες θέσεις καταλαμβάνονται από την Αυστρία (14,7 %), την Ιταλία (14,6 %) και τη Φινλανδία (14,5 %).
Όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη και την ασθένεια, η Γερμανία επενδύει τα περισσότερα (9,9%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες (9,5%).
Η Γαλλία κατέχει την πρώτη θέση στην υποστήριξη ανέργων (1,75% του ΑΕΠ), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (1,65%) και την Ισπανία (1,5%).
Όσον αφορά τη στέγαση, η Φινλανδία κατέχει την πρώτη θέση (0,99% του ΑΕΠ), μπροστά από την Ιρλανδία (0,72%) και τη Γερμανία (0,63%), αλλά φαίνεται ότι οι Ευρωπαίοι θα εκτιμούσαν περαιτέρω δαπάνες σε αυτόν τον τομέα.
Σε μια έρευνα Eurobarometer του 2025, η έλλειψη προσιτής στέγασης αναδείχθηκε ως το πιο «άμεσο και επείγον» πρόβλημα στην ΕΕ, όπως υπογράμμισε το 40% των ερωτηθέντων (51% μεταξύ αυτών που ζουν σε πόλεις).
Η άνθηση της κοινωνικής πρόνοιας στην Εσθονία: Πόσο συνδέεται με τον πληθωρισμό;
Παρά το χάσμα μεταξύ ανατολής και δύσης, πολλές από τις χώρες που δαπανούν τα λιγότερα φαίνεται να πλησιάζουν τις χώρες με τις μεγαλύτερες δαπάνες.
Πέρυσι, η Εσθονία αύξησε τις δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας κατά σχεδόν 20% — η ταχύτερη αύξηση μεταξύ όλων των χωρών της ΕΕ — ακολουθούμενη από την Κροατία, με σχεδόν 18%, και τη Ρουμανία, με 17,5%.
Ωστόσο, η αύξηση των κοινωνικών δαπανών της Εσθονίας είναι κυρίως αποτέλεσμα της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής σε συνδυασμό με την ισχυρή αύξηση των μισθών, και όχι μιας πολιτικής στροφής προς την επέκταση του κράτους πρόνοιας, σύμφωνα με τον Lauri Triin, καθηγητή συγκριτικής δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Ταλίν.
«Ο δείκτης συντάξεων του 2024 αυξήθηκε απότομα λόγω του προηγούμενου υψηλού πληθωρισμού και της ταχείας αύξησης των μισθών», δήλωσε στο Europe in Motion.
«Με έναν σημαντικό πληθυσμό συνταξιούχων, αυτό αυξάνει αυτόματα τις δαπάνες».
«Τα γονικά επιδόματα βασίζονται στους μισθούς στην Εσθονία, οπότε όταν οι μέσοι μισθοί αυξήθηκαν κατά περίπου 10%, αυξήθηκε και το συνολικό κόστος αυτών των επιδομάτων», πρόσθεσε.
«Οι αλλαγές στο όριο του αφορολόγητου εισοδήματος και οι ευρύτερες πιέσεις στο κόστος διαβίωσης ενισχύουν αυτό το φαινόμενο».
Αργή αύξηση;
Ταυτόχρονα, οι πιο αργές αυξήσεις παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (+3,2%), τη Σουηδία (+3,9%), την Ιταλία και τη Δανία (+4,3% η καθεμία), αλλά, γενικά, όλες οι χώρες της ΕΕ αύξησαν τις δαπάνες για επιδόματα.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, η αύξηση των κοινωνικών δαπανών της Γερμανίας — περίπου 6,5% — ήταν σχετικά μικρή σε σύγκριση με τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, αλλά οι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι η χώρα θα κλείσει οριστικά τα δημόσια ταμεία στο άμεσο μέλλον.
«Στη Γερμανία έχουν πραγματοποιηθεί μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα και συζητούνται περαιτέρω μέτρα, αλλά το 2024, οι πρόσθετες δαπάνες λόγω των προσφύγων από την Ουκρανία και της οικονομικής επιβράδυνσης (και συνεπώς της μικρότερης αύξησης του ΑΕΠ και της μεγαλύτερης ανεργίας) έχουν οδηγήσει σε μεγαλύτερες πιέσεις στις δαπάνες», δήλωσε ο Ebbinghaus.
