Επιμέλεια: Κλεάνθης Γρίβας
HAARETZ – 9 Οκτωβρίου 2025
Καπνός που ανεβαίνει από ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στην πόλη της Γάζας, όπως φαίνεται από την κεντρική Λωρίδα της Γάζας, την Τετάρτη. Πίστωση: Abdel Kareem Hana/AP
Όπως συμβαίνει με όλα στο Ισραήλ, το πένθος εδώ είναι υπερεθνικιστικό. Όχι το ιδιωτικό πένθος, αλλά το συλλογικό πένθος είναι πάντα αρπακτικό, επιθετικό, μια τάξη που είναι δεσμευτική για όλους, τρομακτικά ομοιόμορφη και παρατεταμένη επ’ αόριστον. Μια συγκέντρωση μνήμης θα μεταδοθεί σε κάθε τηλεοπτικό σταθμό – αλίμονο σε αυτόν που θα σπάσει τη γραμμή.
Μερικές φορές το πένθος είναι χειριστικό, όχι μόνο για να εκφράσει γνήσιο συναίσθημα αλλά και για να εξυπηρετήσει κάποιον συγκεκαλυμμένο στόχο. Το πένθος και η θλίψη είναι ό,τι πιο κοντινό στη θρησκεία στο Ισραήλ, ακόμη και για τους κοσμικούς ανθρώπους. Πρόκειται για λατρεία θανάτου στην οποία οι Ισραηλινοί είναι απαράμιλλοι σε επίπεδο αφοσίωσης.
Έχουν σοβαρούς λόγους να θρηνούν μαζί, ειδικά τα τελευταία δύο χρόνια. Και είναι δικαίωμά τους να θρηνούν. Ωστόσο, είναι αδύνατο να αγνοήσουμε την υπερεθνικιστική και μερικές φορές ακόμη και φασιστική διάσταση του πένθους τους. Και αυτό έχει σημειώσει νέα ρεκόρ από τις 7 Οκτωβρίου 2023.
Σε όλη την ιστορία του Ισραήλ, τα τελευταία δύο χρόνια ξεχωρίζουν ως τα πιο θλιβερά. Η καταστροφή ήταν επίσης η χειρότερη στην ιστορία του, αλλά η ατελείωτη θλίψη δεν προέκυψε από το πουθενά. Υπήρχαν άνθρωποι που εργάστηκαν ακούραστα για να φουντώσουν την αιώνια φλόγα, για να μην σβήσει.
Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης έχουν καλύψει την επαίσχυντη προδοσία τους με μια καλά σχεδιασμένη εκστρατεία πένθους. Δεν υπήρξε ούτε ένα τεύχος εφημερίδας ή τηλεοπτική εκπομπή τα τελευταία δύο χρόνια που να παρέλειψε την 7η Οκτωβρίου. Δεν υπήρξε ούτε μια εκπομπή που να παρέλειψε το πένθος. Δεν υπήρξε ούτε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα που να παρέλειψε τον ηρωισμό. Το καθένα είχε τη θέση του – αλλά οι μετρημένες δόσεις έγιναν υπερβολικές δόσεις πένθους, σε σημείο αηδίας.
Επισκέπτες στο μνημείο του φεστιβάλ Nova, στο Re’im, τον τόπο της σφαγής, την Τρίτη 7/10. Πίστωση: Tomer Appelbaum
Σε ορισμένους Ισραηλινούς, αυτή η υπερβολική δόση προκαλεί αηδία ή ναυτία. Αλλά οι περισσότεροι Ισραηλινοί, συμπεριλαμβανομένων των «εμπόρων» τους – δηλαδή των προμηθευτών ναρκωτικών τους στα μέσα ενημέρωσης – ήταν ικανοποιημένοι. Δεν είχαν πρόβλημα να χαλαρώνουν κάθε βράδυ ανάμεσα στα ερείπια του Κιμπούτς Μπε’έρι, να κλαίνε κάθε βράδυ με το Κιμπούτς Νιρ Οζ και να βουτούν στο φεστιβάλ Νόβα. Οτιδήποτε, αρκεί να μην χρειάζονταν να αντιμετωπίσουν τον καταυλισμό προσφύγων Τζαμπάλια στη Λωρίδα της Γάζας. Δεν είχαν πρόβλημα να ακούνε ιστορίες ηρωισμού ξανά και ξανά και, φυσικά, να φοβούνται την τύχη των ομήρων – για τους οποίους ο φόβος για την τύχη τους είναι αυθεντικός και δικαιολογημένος.
Οι υπερβολικές δόσεις πένθους είχαν σκοπό να καλύψουν την ντροπή μας. Το Ισραήλ δεν ήθελε να δει τη Γάζα . Μπορεί κανείς να καταλάβει ένα έθνος που θρηνεί την καταστροφή του, αλλά είναι αδύνατο να αποδεχτεί ένα έθνος που δεν σταματά ποτέ να θρηνεί τη δική του καταστροφή ενώ κλείνει τα μάτια και τη συνείδησή του σε ό,τι κάνει στους άλλους. Από την «» 7η Οκτωβρίου, έχουν σημειωθεί 1.000 7 Οκτωβρίου στη Γάζα, φρικτές από κάθε άποψη. Ωστόσο, δεν βρήκαν καμία απήχηση στην ισραηλινή συζήτηση. Ησυχία – θρηνούμε. Μην μας ενοχλείτε με ασήμαντα πράγματα.
Ερείπια στην Τζαμπαλιά, τον Φεβρουάριο. Πίστωση: Mahmoud Issa/Reuters
Αυτό ακριβώς είχε σκοπό να κάνει το πένθος που υπαγόρευσαν τα μέσα ενημέρωσης: να χρησιμεύσει ως δικαιολογία για να αγνοήσουμε τη Γάζα. Αν δεν σταματήσουμε ποτέ να βυθιζόμαστε στην καταστροφή μας, τότε δεν θα χρειάζεται να δείχνουμε τι κάνει το Ισραήλ, έλεγαν οι μεγιστάνες των μέσων ενημέρωσης,. Τα στελέχη των μέσων ενημέρωσης που επωφελούνται από τα συναισθήματα γνωρίζουν τις καρδιές των καταναλωτών τους. Η επίδειξητης Γάζας θα τους εξοργίσει. Επομένως, είναι καλύτερο να τους αποβλακώσουμε απορροφημένοι αδιάκοπα στον πόνο μας, ενώ παράλληλα αποκρύπτουμε εντελώς την τρομερή καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας, το δικό μας έργο, για το οποίο θα έπρεπε να ντρεπόμαστε.
Το προβλεπόμενο πένθος εξυπηρετούσε τους πάντες: τα μέσα ενημέρωσης, τους καταναλωτές τους, τον στρατό που διαπράττει τα εγκλήματα πολέμου και την κυβέρνηση που φέρει την ευθύνη γι’ αυτά. Η ισραηλινή συζήτηση έχει γίνει πιο υπερεθνικιστική από ποτέ. Σε αυτή τη συζήτηση, οι μόνοι άνθρωποι που ζουν στη Γάζα είναι οι 20 όμηροι και οι στρατιώτες. Εκτός από αυτούς, δεν υπάρχουν άνθρωποι στη Γάζα, ούτε υπάρχει κανένας πόνος.
Είναι δύσκολο να συμμετέχεις σε ένα τόσο υπερεθνικιστικό πένθος. Φυσικά, είναιαδύνατο να μην κλάψεις για τα δολοφονημένα παιδιά της οικογένειας Μπίμπας. Αλλά πώς είναι δυνατόν να μην κλάψεις για τα παιδιά της Γάζας; Πώς είναι δυνατόν να φοβάσαι για την τύχη των ομήρων μας, όταν χιλιάδες Παλαιστίνιοι όμηροι μαραζώνουν σε σκληρές συνθήκες;
Είναι σαφές ότι οι φτωχοί του δικού μας λαού έρχονται πρώτοι. Αυτό ισχύει για κάθε έθνος. Αλλά ανάμεσα στον όγκο του πένθους για τα δικά μας θύματα και την πλήρη αδιαφορία για όλους τους άλλους, αναδύεται το ηθικό πορτρέτο του Ισραήλ: Ναι, αυτή είναι η εβραϊκή υπεροχή, για άλλη μια φορά.
Σχετικά άρθρα Haaretz:
