Πριν από λίγες μέρες (26/11/2025), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωσε την Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας πως ανοίγει επίσημο φάκελο κατά της χώρα μας, μετά από τεκμηριωμένη καταγγελία της Ομοσπονδίας στη Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων – DG SANTE-, για τα περιστατικά παράνομης διακίνησης και εμπορίας ζώων συντροφιάς στην Ελλάδα.
Ο δέκτης της επιστολής, Ευάγγελος Παλαιοδήμος, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας, σημειώνει μιλώντας στο in πως μετά από τη συστηματική παράλειψη της ελληνικής πολιτείας να εφαρμόσει το ενωσιακό δίκαιο που διέπει την υγεία, την ιχνηλασιμότητα και τη μεταφορά ζώων συντροφιάς, τα μέλη της ομοσπονδίας νιώθουν ανακούφιση που το θέμα παίρνει επιτέλους το δρόμο της (ευρωπαϊκής) δικαιοσύνης.
«Διανύσαμε έναν δύσβατο και συχνά μοναχικό δρόμο, απέναντι σε οργανωμένα συμφέροντα με σημαντική επιρροή στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Δυστυχώς, ενώ η Ελλάδα έχει μεταφέρει τις απαιτήσεις της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο, αδρανεί στην επιβολή του» σχολιάζει ο κ. Παλαιοδήμος.
Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα εστιάσει, μεταξύ άλλων, στα εκτεταμένα φαινόμενα «νομιμοποίησης» εμπορικών μεταφορών ζώων συντροφιάς υπό τον μανδύα των δήθεν «φιλοζωικών υιοθεσιών».
Πανευρωπαϊκό το πρόβλημα
Σύντομη παρένθεση για να περιγραφεί το εύρος του προβλήματος εντός ΕΕ: σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Enforcement Action 2022-2023) το 1,3 δις ευρώ ετήσιος τζίρος από την παράνομη διακίνηση και εμπορία ζώων συντροφιάς, επιβεβαιώνει ότι το πρόβλημα είναι συστημικό.
Σύμφωνα με την έκθεση, εντοπίστηκαν 467 περιπτώσεις απάτης μέσα σε ένα έτος. Το 64% των περιπτώσεων αφορά «γκρίζα αγορά» και μεταμφιεσμένες εμπορικές μετακινήσεις.
Ενα μεγάλο μέρος των ζώων (περίπου 27.000 σε 4 χρόνια) εισρέει στην ΕΕ από Ρωσία και Λευκορωσία μέσω Πολωνίας και Λετονίας.
Η Ρουμανία και η Ουγγαρία αποτελούν τις κύριες πηγές παράνομων κουταβιών εντός ΕΕ, τα οποία συχνά καταλήγουν στη Γερμανία.
Η πρόσφατη καταδικαστική απόφαση στην Πάτρα
Πίσω, στα καθ’ ημάς, ταυτόχρονα με την έρευνα που θα διεξάγει για το θέμα της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ζώων συντροφιάς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, άλλη μία πρόσφατη εξέλιξη κάνει την Ο.ΖΩ.ΣΩ.ΕΛ να αισιοδοξεί πως η πιο σωστή παρακολούθηση του ζητήματος στη χώρα μας έχει αρχίσει πια να μπάινει σε ράγες. Πριν από λίγες μέρες, το δικαστήριο της Πάτρας εξέδωσε καταδικαστική απόφαση για μία υπόθεση παράνομης μεταφοράς 36 αδέσποτων ζώων συντροφιάς.
Η υπόθεση εκδικάστηκε με έξι χρόνια καθυστέρηση και αφορά περιστατικό που σημειώθηκε το 2019 όταν και 36 ζώα συντροφιάς (σκύλοι και γάτες) μεταφέρθηκαν μέσω του λιμανιού της Πάτρας, σε δύο διαδοχικές ημέρες (24-1-2019 και 25-1-2019). Σημειώνεται πως η μεταφορά 36 ζώων υπερβαίνει κατά πολύ το ανώτατο όριο των πέντε (5) ζώων που επιτρέπεται για τις «μη εμπορικού χαρακτήρα» μετακινήσεις, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 576/2013 .
Για κανένα από τα 36 ζώα δεν είχε εκδοθεί το υποχρεωτικό κτηνιατρικό υγειονομικό πιστοποιητικό για εμπορικές μετακινήσεις. 14 ζώα διαπιστώθηκε ότι δεν ήταν καθόλου καταχωρημένα στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση Δεδομένων (ΔΗΒΔ) του ΥΠΑΑΤ. 7 ζώα (συνολικά) εμφάνιζαν ασυμφωνία μεταξύ του καταχωρημένου ιδιοκτήτη στη ΔΗΒΔ και του φερόμενου ιδιοκτήτη/παραλήπτη στο εξωτερικό. Τα διαβατήρια και τα έγγραφα των ζώων βρέθηκαν με ελλείψεις, ψευδή στοιχεία ιδιοκτητών και ενδείξεις ότι είχαν συμπληρωθεί από μη εξουσιοδοτημένα άτομα.
Η πρακτική της χρήσης ονομάτων Ελλήνων πολιτών ως «αχυρένιων ιδιοκτητών» για ζώα που προορίζονται για ξένους είναι κλασική μέθοδος που αποσκοπεί στη συγκάλυψη της εμπορικής διακίνησης από το εθνικό σύστημα ελέγχου.
Για την συγκεκριμένη υπόθεση επιβλήθηκε στους μεταφορείς, ποινή φυλάκισης 12 και 9 μηνών με αναστολή.
«Στην πρόσφατη, ιστορικής σημασίας, καταδικαστική απόφαση του δικαστηρίου της Πάτρας, η ελληνική δικαιοσύνη επέδειξε συνέπεια και τόλμη και κατέρριψε οριστικά το προσχηματικό επιχείρημα της δήθεν «μη εμπορικής» μετακίνησης, ενός επιχειρήματος που επί χρόνια χρησιμοποιήθηκε καταχρηστικά ως κάλυψη για κυκλώματα τα οποία εκμεταλλεύονταν την έλλειψη ιχνηλασιμότητας» σημειώνει ο κ. Παλαιοδήμος.
36 ζώα συντροφιάς μετακινήθηκαν παράνομα σε κλουβιά μέσα σε βαν από το λιμάνι της Πάτρας το 2019 | φωτογραφία από τη δικογραφία που σχηματίστηκε για την υπόθεση
Τι απαντούν τα τέσσερα συναρμόδια υπουργεία
Οι απαντήσεις που έδωσαν τέσσερα συναρμόδια υπουργεία στη Βουλή, ύστερα από ερωτήσεις βουλευτών του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ τον Ιούνιο του 2025, κατέδειξαν πως το πρόβλημα είναι έντονο στη χώρα μας, όμως η αντιμετώπιση του από την εκτελεστική αλλά και από τη νομοθετική εξουσία, πάσχει.
Οπως σημειώνει ο κ. Παλαιοδήμος η αποτυχία είναι διπλή: οι αρμόδιες κτηνιατρικές και διοικητικές αρχές δεν ταξινομούν ορθά τις διασυνοριακές μετακινήσεις ζώων συντροφιάς για υιοθεσία ως «οικονομική δραστηριότητα» (όπως ορίζεται από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης), ενώ οι δικαστικές αρχές αρχειοθετούν υποθέσεις ή εκδίδουν αθωωτικές αποφάσεις για παραβιάσεις της ενωσιακής νομοθεσίας, βασιζόμενες στην εσφαλμένη εθνική αντίληψη ότι η απουσία «κέρδους» εξισώνεται με «μη εμπορικό χαρακτήρα».
Ο κ. Παλαιοδήμος σχολιάζει πως η ελληνική πολιτεία γνωρίζει για αυτές τις παραλείψεις και πως υπάρχει λόγος για τη σιωπηρή αποδοχή τους. Οπως σχολιάζει ο ίδιος: «Είναι αναγκαίο να ειπωθεί με σαφήνεια: αρκετές προβληματικές διατάξεις του ν. 4830/2021 (σ.σ το νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς) δεν θεσπίστηκαν με γνώμονα την προστασία των ζώων, αλλά υπαγορεύτηκαν για να λειτουργήσουν ως μηχανισμός νομοθετικής εξυπηρέτησης. Στόχος τους ήταν να δημιουργήσουν πεδίο επιείκειας ή ακόμη και προεξόφλησης αθώωσης για πρόσωπα που εμπλέκονταν σε εν εξελίξει δίκες σχετικές με την παράνομη διακίνηση ζώων. Καλούμε την Πολιτεία να εγκαταλείψει ασαφείς ή προβληματικές ρυθμίσεις, να συμμορφωθεί άμεσα με την ενωσιακή νομοθεσία και να θωρακίσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς».
Παράνομη διακίνηση ζώων συντροφιάς, σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου, στην υπόθεση της Πάτρας
Τα στοιχεία του ΥΠΑΑΤ: 145 υποθέσεις μέσα σε 3 χρόνια
Στις 24 Οκτωβρίου 2025, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων απάντησε στις ερωτήσεις των τεσσάρων βουλευτών προσκομίζοντας στοιχεία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥΠΑΑΤ, το οποίο λειτουργεί ως η Κεντρική Αρμόδια Αρχή, το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στη χρήση πλαστών ή παραποιημένων ελληνικών διαβατηρίων ζώων.
Συγκεκριμένα, από την 1η Ιανουαρίου 2022 έως τον Οκτώβριο του 2025, οι ελληνικές κτηνιατρικές υπηρεσίες διαχειρίστηκαν 145 υποθέσεις παράνομων μετακινήσεων που κοινοποιήθηκαν μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών. Το Υπουργείο επιβεβαίωνε στην απάντηση του πως τα δεδομένα δείχνουν «αυξητική τάση» από οργανωμένα δίκτυα που πραγματοποιούν μη συμμορφούμενες μετακινήσεις σκύλων και γατών.
Τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ: 343 υποθέσεις
Πιο αποκαλυπτικά ήταν τα στοιχεία που έδωσε στην απάντηση της η Ελληνική Αστυνομία. Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη γνωστοποίησε ότι από το 2023 έως τον Ιούνιο του 2025, οι αστυνομικές υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένης της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και της Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος) διερεύνησαν συνολικά 343 υποθέσεις παράνομης εμπορίας ζώων συντροφιάς, προχωρώντας σε σχηματισμό δικογραφιών και συλλήψεις.
Στην απάντηση της ΕΛ.ΑΣ αναφέρεται επίσης πως για την αντιμετώπιση του φαινομένου έχει ενεργοποιηθεί ο πενταψήφιος αριθμός «10410» για καταγγελίες, ενώ έχει συσταθεί και εξειδικευμένο Τμήμα Προστασίας Ζώων. Προσθέτει επίσης τη συνεργασία με τη Europol μέσω του καναλιού «Siena» για την εξάρθρωση των διεθνών κυκλωμάτων.
Το νομοθετικό κενό στις υιοθεσίες – Η απάντηση του υπουργείου Εσωτερικών
Μία από τις βασικές μεθόδους των κυκλωμάτων είναι η μεταφορά ζώων στο εξωτερικό με το πρόσχημα της υιοθεσίας, ώστε να αποφεύγεται ο χαρακτηρισμός της μετακίνησης ως «εμπορικής».
Το Υπουργείο Εσωτερικών, στην απάντησή του, παραδέχεται εμμέσως το νομοθετικό κενό που επιτρέπει αυτή την πρακτική. Οπως αναφέρει στη δική του απάντηση, δεν υπάρχει νομική πρόβλεψη για ανώτατο όριο στον αριθμό των ζώων που μπορεί να κατέχει ή να υιοθετήσει ένας ιδιοκτήτης, και συνεπώς δεν προβλέπονται κυρώσεις για όσους υιοθετούν μαζικά ζώα και τα μεταβιβάζουν στη συνέχεια.
Το παράδοξο των Λιμενικών Ελέγχων
Η απάντηση που έδωσε το υπουργείο Ναυτιλίας έχει ενδιαφέρον. Σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα που δίνουν η ΕΛ.ΑΣ. και το ΥΠΑΑΤ, το Υπουργείο Ναυτιλίας παρουσιάζει μηδενικά ευρήματα.
Παρότι το διάστημα 2023-2025 διενεργήθηκαν 952 αστυνομικοί έλεγχοι από το Λιμενικό Σώμα, δεν βεβαιώθηκε καμία παράβαση για παράνομη εμπορία ή διακίνηση.
Παράλληλα, το υπουργείο παραθέτει αναλυτικά στοιχεία για τον εξοπλισμό των Λιμενικών Αρχών, αναφέροντας ότι έχουν διανεμηθεί συνολικά 92 συσκευές ανίχνευσης microchip σε κεντρικά λιμεναρχεία και σταθμούς (π.χ. 5 στο Ηράκλειο, 5 στη Θεσσαλονίκη, 4 στην Πάτρα, 3 στον Πειραιά).
Σύμφωνα με το κ. Παλαιοδήμο: «Ενώ οι ευρωπαϊκές και αστυνομικές αρχές καταγράφουν εκατοντάδες ύποπτες υποθέσεις και αυξητικές τάσεις δράσης οργανωμένων κυκλωμάτων, οι έλεγχοι στα λιμάνια της χώρας παρουσιάζουν μηδενική παραβατικότητα, αναδεικνύοντας σοβαρά κενά στη θωράκιση των πυλών εξόδου».
Οι πρακτικές των διακινητών όπως περιγράφονται στις δικογραφίες των υποθέσεων διακίνησης και εμπορίας ζώων συντροφιάς που φτάνουν στα ελληνικά δικαστήρια
Πως γίνεται στην πράξη η παράνομη διακίνηση
H υποστελέχωση των κτηνιατρικών υπηρεσιών, ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών και υπουργείων, η έλλειψη αξιόπιστης ιχνηλασιμότητας, καθώς και η ανεπαρκής εποπτεία των διαδικτυακών αγγελιών και πωλήσεων είναι οι βασικές αιτίες που η Ελλάδα αποτυγχάνει να παρακολουθήσει σωστά το θέμα.
Οσον αφορά την αλυσίδα της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ζώων συντροφιάς, όπως περιγράφει ο κ. Παλαιοδήμος, οι κτηνίατροι δεν καταχωρούν στη διαδικτυακή βάση καταγραφής ζώων συντροφιάς του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τα στοιχεία ενός ζώου, οι διακινητές χρησιμοποιούν πλαστά/παραποιημένα διαβατήρια και πιστοποιητικά ενώ ταυτόχρονα φαίνονται στην πλατφόρμα να είναι καταχωρημένοι αρκετές φορές ως ιδιοκτήτες. Τα παράτυπα διαβατήρια έχουν ημερομηνία έκδοσης λίγες μέρες πριν το ταξίδι των ζώων. Οι πιο «κλασικές» περιπτώσεις, είναι οι επιβάτες που μεταφέρουν έως πέντε ζώα έκαστος ώστε να χαρακτηριστεί η μετακίνηση ως «μη εμπορικού χαρακτήρα». Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις οι διακινητές αναφέρουν πως η μεταφορά του ζώου αφορά τη «διάσωση» του.
Τα κυκλώματα χρησιμοποιούν τη μέθοδο της «εξουσιοδότησης». Εμφανίζουν τα ζώα ως ιδιοκτησία κατοίκων εξωτερικού (Γερμανία, Βέλγιο, Αγγλία) και οι οδηγοί των βαν εμφανίζονται απλώς ως «συνοδοί» που τα μεταφέρουν στους «ιδιοκτήτες» τους, αποφεύγοντας έτσι την έκδοση εμπορικών πιστοποιητικών.
Πριν την απόφαση της Πάτρας το δικαστικό ιστορικό τεσσάρων αμφιλεγόμενων υποθέσεων
Μέχρι να φτάσει η με καθυστέρηση πέντε ετών καταδικαστική απόφαση για την υπόθεση της Πάτρας είχαν προηγηθεί άλλες τέσσερις παρόμοιες υποθέσεις οι οποίες, σύμφωνα με τον κ. Παλαιοδήμο, αποτελούν την απόλυτη ενσάρκωση των «μη αποτρεπτικών κυρώσεων».
1. Υπόθεση Ηγουμενίτσας (2021)
Στις 7 Αυγούστου 2021, εντοπίστηκαν στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας δύο οχήματα επαγγελματικής μεταφορικής εταιρείας που μετέφεραν συνολικά 97 ζώα (76 σκύλους και 21 γάτες). Η αποστολή δεν διέθετε τα υποχρεωτικά υγειονομικά πιστοποιητικά (TRACES) ενδοκοινοτικού εμπορίου. Η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Θεσπρωτίας (με έγκριση του Εισαγγελέα Εφετών) λόγω «μη επαρκών ενδείξεων». Το σκεπτικό βασίστηκε στο ότι δεν προέκυψε «δόλος για παράνομη μεταφορά» ή «σκοπός το κέρδος», αλλά η μεταφορά γινόταν για την «προστασία των αδέσποτων» και την «υιοθεσία» τους.
2. Υπόθεση Βόλου (2019)
Το περιστατικό αφορούσε την οργανωμένη μεταφορά 47 ζώων συντροφιάς (43 σκύλων και 4 γατών) από την Ελλάδα προς άλλα κράτη μέλη, με πλήρη παράκαμψη του ενωσιακού συστήματος ιχνηλασιμότητας TRACES. Παρά την πρωτόδικη καταδίκη (απόφαση 4/2020), το Εφετείο προχώρησε σε αθώωση των κατηγορουμένων. Το σκεπτικό του Εφετείου στηρίχθηκε στην εσφαλμένη αντίληψη ότι για να στοιχειοθετηθεί «εμπορία» απαιτείται η απόδειξη «κέρδους» ή οικονομικού οφέλους.
3. Υπόθεση Χανίων (2022)
Στην εν λόγω υπόθεση, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά των υπευθύνων δύο φιλοζωικών σωματείων για τη λειτουργία παράνομων καταφυγίων στα Χανιά. Τα βασικά ευρήματα, όπως τεκμηριώθηκαν τόσο στο κατηγορητήριο όσο και στην επίσημη έκθεση αυτοψίας των αρμόδιων κτηνιατρικών αρχών (ΔΑΟΚ Χανίων), ήταν τα εξής: Το καταφύγιο λειτουργούσε χωρίς να διαθέτει «άδεια ίδρυσης και λειτουργίας». Κατά συνέπεια, δεν αποτελούσε «εγκεκριμένη εγκατάσταση» σύμφωνα με τις επιταγές του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/2035. • Τα σωματεία είχαν αναλάβει de facto την περισυλλογή και διαχείριση αδέσποτων ζώων, μια αρμοδιότητα που ανήκει αποκλειστικά στον δήμο, χωρίς να διαθέτουν «κανένα έγγραφο σύμβασης με οποιονδήποτε δήμο»
Το κατηγορητήριο και οι μάρτυρες επιβεβαίωσαν ότι η διάθεση των ζώων (υιοθεσίες) γινόταν έναντι οικονομικού ανταλλάγματος, το οποίο προσδιορίστηκε σε «τριακόσια πενήντα (350) ευρώ» και «τριακόσια είκοσι πέντε (325) λιρών Αγγλίας» αντίστοιχα. Η πρακτική αυτή συνιστά σαφή απόδειξη «οικονομικής δραστηριότητας» κατά την έννοια του Δικαίου της ΕΕ. •Το κατηγορητήριο περιέγραφε ρητά ότι οι φορείς αυτοί πραγματοποιούσαν «εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις» ζώων στο εξωτερικό, παραβιάζοντας πλήρως τη σχετική ενωσιακή νομοθεσία, καθώς οι αποστολές πραγματοποιούνταν: χωρίς τα ζώα να συνοδεύονται από επίσημο υγειονομικό πιστοποιητικό (TRACES), χωρίς να φέρουν νόμιμη σήμανση (microchip), χωρίς να διαθέτουν διαβατήριο και χωρίς να έχουν υποβληθεί στον απαιτούμενο αντιλυσσικό εμβολιασμό.
Η αθώωση βασίστηκε αποκλειστικά στο σκεπτικό ότι οι κατηγορούμενες «δεν αποκόμιζαν κέρδος» από τη δραστηριότητά τους και ότι το χρηματικό αντάλλαγμα των 350 ευρώ «αντιστοιχούσε στα έξοδα του ζώου» (π.χ. εμβολιασμό, στείρωση, μεταφορά).
4. Υπόθεση Ηρακλείου (2017)
Έπειτα από διενέργεια επιτόπιου ελέγχου, στις 22 Νοεμβρίου 2017, από κτηνιάτρους της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Ηρακλείου και κλιμάκιο του Α.Τ. Μαλεβιζίου, αποκαλύφθηκε η οργανωμένη λειτουργία παράνομης κλινικής και καταφυγίου, καθώς και συστηματική νόθευση επίσημων εγγράφων. Κατά τον επιτόπιο έλεγχο κατασχέθηκαν: διαβατήρια και βιβλιάρια υγείας ζώων συντροφιάς, τα οποία ήταν κενά κτηνιατρικών πράξεων, αλλά έφεραν ήδη προ-υπογεγραμμένες και προσφραγισμένες τις θέσεις του υπεύθυνου κτηνιάτρου.
