Ρεπορτάζ – Επιμέλεια: Αντώνης Ζήβας
Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται χωρίς σημάδια αποκλιμάκωσης, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί επιταχύνουν τις προσπάθειες ενίσχυσης της άμυνας και της ετοιμότητας της Ένωσης.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα ένα νέο φιλόδοξο σχέδιο που ουσιαστικά θεσπίζει μια «στρατιωτική ζώνη Σένγκεν», προκειμένου να επιτρέπεται η ταχύτατη μετακίνηση στρατευμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού εντός των συνόρων της ΕΕ.
Με βάση την πρόταση, τα κράτη-μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να εγκρίνουν τη διέλευση στρατιωτικών δυνάμεων μέσα σε τρεις ημέρες σε περίοδο ειρήνης και μόλις έξι ώρες όταν υπάρχουν επείγουσες ανάγκες. Όπως εξήγησε ο Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας, «σήμερα απαιτούνται μήνες για να μετακινηθεί στρατιωτικό υλικό από τη δυτική προς την ανατολική Ευρώπη». Τόνισε μάλιστα πως «δεν μπορείς να υπερασπιστείς μια ήπειρο, αν δεν μπορείς να τη διασχίσεις», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ένα ενιαίο πλαίσιο που θα ξεπερνά τις πολύπλοκες εθνικές διαδικασίες.
Ένα από τα βασικά σημεία της πρωτοβουλίας αφορά την ταχύτερη έκδοση αδειών για διασυνοριακές μετακινήσεις στρατευμάτων. Σήμερα, κάθε κράτος-μέλος έχει διαφορετικό μηχανισμό και διαφορετικούς αρμόδιους φορείς, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να καθυστερούν σημαντικά.
Είναι χαρακτηριστικό το περιστατικό του 2022, όταν η Γαλλία δεν κατάφερε να μεταφέρει άμεσα άρματα Leclerc στη Ρουμανία, καθώς η Γερμανία δεν ενέκρινε τη διέλευση λόγω υπέρβαρου εξοπλισμού στους οδικούς άξονες. Τελικά τα άρματα μεταφέρθηκαν μέσω θαλάσσης στη Μασσαλία και από εκεί, με καθυστέρηση εβδομάδων, πέρασαν στην Αλεξανδρούπολη για να συνεχίσουν σιδηροδρομικώς μέχρι τη Ρουμανία.
Τι προβλέπει το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο
Σύμφωνα με την Κομισιόν, κάθε κράτος-μέλος θα ορίσει έναν εθνικό συντονιστή στρατιωτικών μεταφορών, ο οποίος θα λειτουργεί ως ενιαίο σημείο επαφής και θα διαχειρίζεται άδειες, ειδοποιήσεις και διαδικασίες κρίσεων. Η αλλαγή αυτή θεωρείται κρίσιμη, καθώς αυτή τη στιγμή οι αρμοδιότητες είναι διασκορπισμένες μεταξύ υπουργείων Εξωτερικών, Άμυνας και υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας, γεγονός που οδηγεί σε μεγάλη γραφειοκρατία.
Την κοινή παρουσίαση του σχεδίου στις Βρυξέλλες έκαναν η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Τεχνολογική Κυριαρχία, Ασφάλεια και Δημοκρατία Χένα Βίρκουνεν, η Ύπατη Εκπρόσωπος για Εξωτερικές Υποθέσεις Κάγια Κάλας, ο Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος Άντριους Κουμπίλιους και ο Επίτροπος Μεταφορών Απόστολος Τζιτζικώστας.
Το νέο σύστημα, τόνισαν, δεν αφορά μόνο την άμυνα αλλά και την ανθρωπιστική ανταπόκριση, καθώς η γρήγορη μετακίνηση δυνάμεων και μέσων είναι κρίσιμη σε φυσικές καταστροφές ή άλλες κρίσεις υψηλής έντασης.
Σχέδια για χρηματοδότηση και υποδομές
Παράλληλα, η Επιτροπή σχεδιάζει να κατευθύνει πόρους σε περίπου 500 έργα υποδομής που θα βελτιώσουν στρατιωτικούς διαδρόμους, των οποίων η ακριβής τοποθεσία παραμένει απόρρητη. Στόχος είναι η ενίσχυση δρόμων, γεφυρών, σιδηροδρομικών γραμμών, λιμένων και αεροδρομίων ώστε να μπορούν να σηκώσουν τα υπερμεγέθη φορτία των σύγχρονων στρατιωτικών μέσων.
Το συνολικό κόστος για τις αναγκαίες αναβαθμίσεις εκτιμάται στα 100 δισ. ευρώ, ωστόσο στον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ έχουν δεσμευθεί μόλις 17 δισ. ευρώ για τον σκοπό αυτό. Οι διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη αναμένεται να ξεκινήσουν τον Δεκέμβριο, καθώς –όπως επισήμανε η Επιτροπή– «η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου».
Συζήτηση για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Την ίδια ώρα, η ΕΕ αναζητά σαφές νομικό πλαίσιο για τη χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως μία από τις πιθανές πηγές χρηματοδότησης της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια. Το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ εξακολουθεί να προκαλεί ενστάσεις μεταξύ των κρατών-μελών, αφού η πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για διμερείς συνεισφορές ή κοινό ευρωπαϊκό χρέος δεν βρίσκει ευρεία αποδοχή.
Το θέμα πρόκειται να τεθεί εκ νέου αύριο στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, όπου αναμένεται σκληρή συζήτηση για το μέλλον της οικονομικής στήριξης του Κιέβου.
Με πληροφορίες από: Deutsche Welle
